Xu hướng bonsai Rễ Lộ Thiên – Nghệ thuật tự nhiên đang lên ngôi

Trong vài năm trở lại đây, bonsai rễ lộ thiên đang trở thành một trong những trào lưu nổi bật trong giới chơi cây cảnh Việt Nam. Thay vì những dáng thế quen thuộc như trực, xiên, hoành hay huyền, người chơi bắt đầu tìm đến vẻ đẹp mạnh mẽ, hoang dã nhưng cũng đầy tinh tế của những bộ rễ nổi trên mặt đất. Điều này tạo nên một phong cách mới, độc đáo và thu hút sự chú ý của đông đảo người yêu bonsai, từ người chơi phong trào cho đến các nghệ nhân chuyên nghiệp.

1. Bonsai rễ lộ thiên là gì?

Bonsai rễ lộ thiên là kiểu tạo tác để phần rễ được nâng lên và phô diễn bên ngoài mặt đất. Hệ rễ được xem như phần quan trọng nhất của tác phẩm, mang lại tính nghệ thuật cao. Thay vì được che trong lớp đất như cây thông thường, phần rễ được uốn, nâng, xoắn hoặc kết hợp với sỏi đá để tạo ra bố cục mạnh mẽ, thể hiện sức sống và sự vươn lên của cây trong điều kiện khắc nghiệt.

Đặc điểm của bonsai rễ lộ thiên nằm ở chỗ mỗi bộ rễ đều mang một hình dạng khác nhau, không cây nào giống cây nào. Chính độ độc bản này khiến dòng bonsai này trở nên ngày càng giá trị và được săn đón.

2. Vì sao bonsai rễ lộ thiên trở thành xu hướng?

Có nhiều lý do giúp dòng bonsai này nhanh chóng bùng nổ và được yêu thích:

Tính thẩm mỹ tự nhiên

Việc để lộ phần rễ khiến cây trông mạnh mẽ hơn, mang sắc thái cổ thụ. Các bộ rễ lớn uốn lượn theo thời gian tạo cảm giác như cây đang bám vào vách đá hay vươn lên từ đất khô cằn.

Thể hiện sự bền bỉ

Nhiều người yêu thích bonsai rễ nổi bởi nó gợi lên hình ảnh cây sống sót qua thời gian, vượt qua khó khăn để bám đất mà tồn tại. Điều này phù hợp với ý nghĩa phong thủy và tinh thần của người Á Đông.

Giá trị nghệ thuật cao

Không chỉ là một cây cảnh, đây còn là tác phẩm điêu khắc sống. Người nghệ nhân phải dành nhiều năm để nuôi rễ, tạo thế hài hòa, đạt tỷ lệ cân đối và toát lên vẻ đẹp tự nhiên.

Dễ lan truyền trên mạng xã hội

Những bộ rễ đẹp, lạ mắt giúp bonsai rễ lộ thiên trở thành tâm điểm trên các hội nhóm cây cảnh. Điều này góp phần thúc đẩy độ phổ biến của dòng bonsai này.

3. Những loại cây phù hợp để làm bonsai rễ lộ thiên

Không phải loài cây nào cũng phù hợp để tạo rễ nổi. Một số loài được giới nghệ nhân ưu tiên lựa chọn vì rễ khỏe, dễ tạo hình và có độ bền:

Sanh (Ficus benjamina)

Là cây phổ biến nhất trong dòng bonsai rễ lộ thiên. Rễ sanh khỏe, phát triển nhanh, dễ uốn và có thể tạo hình theo nhiều kiểu như rễ bện, rễ xoắn, rễ tầng.

Si

Có đặc điểm sinh trưởng tương tự sanh. Rễ si nổi mạnh, tạo nhiều rễ phụ đẹp mắt.

Gừa

Rễ bám chắc, cho nhiều đường nét mềm mại. Khi kết hợp với đá tạo cảm giác cây mọc từ vách núi rất tự nhiên.

Lộc vừng

Được ưa chuộng bởi phần rễ lộ thiên có khả năng tạo vẻ mềm mại, phù hợp với gia chủ thích phong cách thanh thoát.

Mai chiếu thủy

Rễ trắng, nhỏ nhưng nổi bật khi trưng trong chậu tối màu. Đây là dòng bonsai được những người chơi chuyên sâu rất yêu thích.

4. Kỹ thuật tạo bonsai rễ lộ thiên

Để tạo ra một cây bonsai rễ nổi hoàn chỉnh, người nghệ nhân cần tuân thủ nhiều kỹ thuật như:

• Kéo rễ dần qua từng giai đoạn, không nâng quá nhanh khiến rễ yếu hoặc gãy.
• Điều chỉnh đất và ánh sáng để rễ phát triển khỏe, không bị thối.
• Cố định rễ bằng dây hoặc khung tạo dáng để rễ đạt độ cân đối như ý muốn.
• Kết hợp rễ với chậu, đá cảnh hoặc tiểu cảnh để tăng tính nghệ thuật.

Quá trình này thường kéo dài từ 1–3 năm với cây nhỏ và nhiều năm hơn với cây lớn.

5. Giá trị kinh tế và tiềm năng thị trường

Nhờ tính độc đáo và độ độc bản cao, bonsai rễ lộ thiên đang mang lại giá trị kinh tế vượt trội:

• Những cây rễ nổi mini có giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng.
• Cây trung và lớn, có thế đẹp, giá có thể lên tới hàng chục triệu đồng.
• Với cây nghệ thuật cao, bộ rễ phức tạp và tuổi đời lớn, giá trị có thể đạt hàng trăm triệu đồng.

Nhu cầu thị trường ngày càng tăng, đặc biệt từ các thành phố lớn và cả khối khách nước ngoài như Nhật, Singapore, Thái Lan… Những người yêu bonsai quốc tế thường đánh giá rất cao dòng cây có rễ nổi vì mang tính điêu khắc rõ rệt.

6. Dự đoán xu hướng trong tương lai

Giới chuyên gia bonsai nhận định rằng dòng bonsai rễ lộ thiên sẽ còn phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Xu hướng quay về vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc đang lan rộng, trong khi các nghệ nhân ngày càng sáng tạo hơn trong bố cục rễ. Việc kết hợp rễ nổi với đá, gỗ lũa hay những chậu thủ công mỹ nghệ cũng là hướng đi giúp tác phẩm trở nên cuốn hút và có giá trị cao hơn.