Ứng dụng nguyên tắc nghệ thuật trong cây cảnh

Mục lục

Tỷ lệ vàng
Chuyển động thị giác
Luật cận viễn

Đã có nhiều tranh luận trong những năm gần đây về mối quan hệ giữa cây cảnh và nghệ thuật. Thực hành làm vườn cũng có những khía cạnh nghệ thuật độc đáo. Trên thực tế, có nhiều nguyên tắc cơ bản áp dụng khi tạo kiểu cây cảnh.

Tỷ lệ vàng

Đây là nguyên tắc xảy ra trong tự nhiên và được sử dụng đặc biệt trong nghệ thuật. Nó được biết đến nhiều nhất từ bức vẽ ‘The Divine Proportion' của Leonardo Da Vinci năm 1509. Về cơ bản, nội dung của nguyên tắc này là: Hai phần không bằng nhau của một tổng thể phải có mối quan hệ với nhau để tạo ra một hình ảnh hài hòa. Thí dụ tỷ lệ giữa cẳng tay và cánh tay trên của chúng ta là 38% đến 62%. Tỉ lệ này xuất hiện dãy Fibonacci: 0+1=1, 1+1=2, 1+2=3,...

Trong nghệ thuật bonsai, cây cảnh là một loại thực vật sống thay đổi theo mùa. Tỷ lệ vàng lý tưởng là: 1:⅔ hoặc 1 ½:1. Một ví dụ điển hình là kiểu dáng Chokkan (Thẳng đứng). Nhánh đầu tiên nằm ở vị trí 1/3 chiều cao của cây. Mỗi nhánh được thiết kế với khoảng cách giảm dần giữa chúng.

Chuyển động thị giác

Bản phác thảo ‘Masquerader in the Guise of a Prisoner’ của Da Vinci là minh họa lý tưởng để tìm hiểu nguyên tắc này. Nhìn vào bức hình, ta có thể thấy khuôn mặt, bàn tay, đầu gối và bàn chân của nhân vật đều hướng sang bên phải. Ngay cả chiếc cốc bên hông của nhân vật cũng vậy. Nếu như ta thực hiện thử nghiệm khi dịch chuyển người sang bên phải thì sẽ để lộ khoảng trống lớn bên trái. Điều này làm mất cân đối bức hình.

Khi nghiên cứu chuyển động cây cảnh ta sẽ biết được tiêu điểm. Nếu như cây phát triển mạnh về bên trái thì tiêu điểm nằm ở phía bên phải. Tiêu điểm đóng vai trò giúp cân bằng bố cục. Trong nghệ thuật bonsai, nhánh đầu tiên và đỉnh là những dấu hiệu chuyển động mạnh mẽ. Nếu nhánh đầu tiên hướng sang trái thì thực hiện cây hướng phải sẽ khó.

Luật cận viễn

Khi một họa sĩ vẽ một vật thể 3 chiều lên một tấm canvas 2 chiều phẳng, người nghệ sĩ cần phải minh họa được chiều sâu của vật thể đó cho người xem. Bức ảnh nổi tiếng này của Leonardo Da Vinci 'Vitruvian Man’ là một nghiên cứu về kích thước 'hoàn hảo' của hình người. Minh hoạ nổi tiếng bức họa ‘Mona Lisa’ tạo cảm giác cánh tay phải ngắn hơn tay trái. Khi một nghệ sĩ làm việc với vật 2 chiều, luật cận viễn rút ngắn các đường của một vật thể nhằm tạo ảo giác trong không gian.

Cây cảnh là một loại hình nghệ thuật 3 chiều. Người thực hành có thể ứng dụng luật cận viễn khi tạo kiểu dáng cho cây. Lý tưởng trong các trường hợp cành hoặc thân quá dài và tán lá trên cành quá xa thân cây. Thay vì để nguyên cành và đợi vài năm để cố gắng tạo chồi lại thì ta có thể chỉ cần nối dây và thu ngắn nó.