Tổng hợp kiểu dáng cây cảnh vừa quen vừa lạ chưa bao giờ hết hot
Nếu bạn là một người đam mê cây cảnh thì kiểu dáng sẽ luôn là một trong đặc điểm mà bạn quan tâm nhất. Dáng thế độc đáo, mới lạ đẹp mắt và đầy ý nghĩa luôn thu hút con mắt thẩm mỹ của dân bonsai. Cây cảnh Việt Nam có nhiều kiểu dáng đặc trưng, mang dấu ấn mỹ thuật. Bạn hãy cùng Yeubonsai tìm hiểu về dáng cây bonsai vừa quen vừa lạ chưa bao giờ hết "hot” sau đây nhé.
1. Dáng trực
Cây cảnh dáng trực là một trong những dáng cây cơ bản và phổ biến nhất trong nghệ thuật bonsai.
Đặc điểm nổi bật
Thân cây mọc thẳng đứng (trực): Thân cây đi từ gốc lên ngọn theo đường thẳng đứng, không cong.
Gốc rễ vững chắc: Bộ rễ to, khỏe, xòe đều quanh gốc cây giúp cây vững chãi. Chúng biểu hiện cho sự ổn định và bền vững.
Tán lá cân đối: Cành nhánh được sắp xếp đối xứng hoặc xen kẽ từ dưới lên, tạo thế tự nhiên mà hài hòa.
Các loại dáng trực phổ biến
Trực quân tử: Thân thẳng đều, tán lá hài hòa, thể hiện người quân tử.
Trực lắc: Thân vẫn thẳng nhưng có những điểm lượn nhẹ, mềm mại hơn nhưng vẫn giữ dáng đứng.
Nếu bạn muốn, mình có thể gợi ý một số loại cây thường được uốn theo dáng trực như: tùng, sanh, si, thông, mai,...
2. Dáng nghiêng
Dáng nghiêng một dáng bonsai đẹp, mang vẻ tự nhiên, duyên dáng nhưng không kém phần mạnh mẽ. Dáng cây này thể hiện sự thích nghi và vượt qua thử thách cuộc sống.
Đặc điểm nổi bật
Dáng thân nghiêng: Nghiêng một góc từ 30° đến 45° so với phương thẳng đứng. Thân vẫn có thế uốn cong nhẹ, không quá thẳng.
Rễ và gốc chắc chắn: Rễ phát triển mạnh về phía ngược với hướng thân nghiêng. Mang lại cảm giác trụ vững dù bị nghiêng.
Tán lá và cành nhánh hài hòa: Cành nhánh phân bố theo hướng thân nghiêng. Điều này giúp cân bằng thị giác cho người nhìn.
Ý nghĩa
Dáng nghiêng thể hiện hình ảnh cây vượt qua nghịch cảnh. Chúng vẫn vươn lên dù bị tác động từ môi trường (gió, mưa, địa hình…).
Mang ý nghĩa về sự dẻo dai, thích nghi, kiên cường và nỗ lực vượt khó.
Cây phù hợp với dáng nghiêng
Tùng, bách, thông, sanh, si, nguyệt quế, mai vàng… Chúng thường được tạo theo dáng nghiêng vì dễ uốn, dễ tạo thế mềm mại.
3. Dáng huyền (Thác đổ)
Dáng đổ là kiểu dáng mô phỏng cây ngoài thiên nhiên mọc ở vách đá, sườn núi, bờ vực, bị gió bão kéo xuống. Với sự kiên nhẫn và tỉ mỉ của nghệ nhân, kiểu dáng huyền hé lộ vẻ đẹp cho người quan sát chiêm nghiệm.
Đặc điểm nổi bật
Dáng cây đổ xuống dưới chậu: Thân cây mọc thẳng lên một đoạn, sau đó uốn cong và đổ xuống dưới, vượt qua cả đáy chậu.
Gốc chắc khỏe, rễ bám vững: Rễ phải ôm chặt vào chậu hoặc đá để tạo cảm giác cây bám trụ vững vàng.
Thân cây uốn lượn mềm mại: Thân không đổ thẳng tuột mà cong, lượn, tạo hình chữ S nhẹ nhàng.
Tán lá phân tầng và cân đối: Lá và cành được xếp lớp theo tầng, nhỏ dần từ trên xuống.
Các loại cây phù hợp với dáng nghiêng
Để lựa chọn loại cây cho dáng đổ cần dựa trên đặc điểm: Dẻo, sức sống tốt và khả năng uốn cong mạnh. Một số loại cây là lựa chọn hoàn hảo: Tùng, thông, linh sam, sanh,...
4. Dáng xiên (Dáng gió thổi)
Dáng gió thổi mô phỏng hình ảnh một cây cổ thụ mọc ở nơi gió lớn quanh năm như ven biển, đỉnh núi hoặc sườn dốc. Ở đó toàn bộ thân cây, cành nhánh và tán lá đều bị uốn nghiêng theo một hướng nhất định. Bạn có thể cảm thấy giống như đang bị gió thổi mạnh liên tục. Dáng gió thổi thể hiện sức sống mãnh liệt và sự thích nghi dẻo dai của cây với hoàn cảnh khắc nghiệt.
Đặc điểm nổi bật
Thân cây nghiêng mạnh: Thân cây không dựng thẳng mà nghiêng hẳn về một phía. Điều này giúp tạo cảm giác cây đang "chịu đựng" sức gió khắc nghiệt.
Cành và nhánh: Tất cả cành và nhánh đều phát triển cùng hướng với hướng nghiêng của thân cây. Những cành mọc về phía ngược gió thường rất ngắn, khô hoặc bị loại bỏ hẳn để tăng tính tự nhiên.
Tán lá: Tán lá kéo dài và lệch hẳn về một phía, giống như bị gió thổi bay. Có thể tạo hình mềm mại, uốn lượn như sóng hoặc thẳng tắp.
Bộ rễ: Bộ rễ thường bám chắc, nổi gồ trên mặt chậu để thể hiện sự kiên cường bám trụ của cây trước thiên nhiên khắc nghiệt.
Các loại cây phù hợp với dáng xiên
Tùng, thông, du sam, cây phi lao, cây bách... là những loại cây có cành dẻo, bền và có thể tạo dáng chịu gió tốt.
5. Dáng văn nhân
Dáng văn nhân là một trong những dáng bonsai độc đáo và giàu tính nghệ thuật. Chúng có nguồn gốc từ tinh thần thiền và văn hóa của các văn nhân, thi sĩ phương Đông. Dáng cây này thể hiện sự tự do, thanh cao và trí tuệ, thường gắn liền với hình ảnh kẻ sống ẩn dật. Mang tính triết lý và thiền định cao, gần gũi với phong cách sống tối giản.
Đặc điểm nổi bật
Thân cây cao, mảnh mai: Cây thường có thân rất cao, uốn lượn nhẹ nhàng, mảnh khảnh và gần như không có nhánh ở phần thân dưới.
Ít tán lá: Tán lá tập trung ở phần ngọn cây, tạo cảm giác nhẹ nhàng, thanh thoát và không bị rườm rà.
Dáng uốn phóng khoáng: Cây có thể hơi nghiêng hoặc cong, nhưng không theo quy chuẩn khắt khe nào. Từng đường cong thể hiện sự tự do, ngẫu hứng và duy mỹ.
Không theo quy tắc cố định, chú trọng yếu tố nghệ thuật, gợi cảm xúc tự do và giản dị.
Các loại cây phù hợp
Thông đen, tùng La Hán, mai chiếu thủy, linh sam, sơn liễu, cây phi lao, hoặc các cây có dáng mọc cao, thân đơn.
6. Dáng long (Dáng rồng bay)
Dáng Long (hay còn gọi là dáng Rồng Bay) là một dáng bonsai đặc biệt, mang đậm yếu tố nghệ thuật phương Đông. Dáng Long mô phỏng hình ảnh con rồng uốn lượn bay lên trời theo hình zích zắc hoặc xoắn ốc. Đây là một dáng phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật uốn, tạo hình lâu dài và kiên nhẫn của nghệ nhân.
Đặc điểm nổi bật
Thân: Uốn lượn mềm mại, nhiều khúc ngoằn ngoèo như rồng bay lên mây. Có thể quấn quanh trụ hoặc uốn hình chữ S nhiều tầng.
Ngọn cây: Hướng lên cao, thể hiện sự vươn lên mạnh mẽ, mang ý nghĩa thăng tiến, vươn xa.
Rễ: Lớn, khỏe, nổi rõ trên mặt chậu, tượng trưng cho sự vững chãi.
Cành nhánh: Được sắp xếp cân đối theo từng đoạn khúc của thân như vây, râu hoặc chi của rồng. Cành phụ thường vươn ra theo dáng tự nhiên nhưng có trật tự.
Tán lá: Tạo thành từng lớp hoặc cụm mây, tượng trưng cho long ẩn vân, rồng ẩn trong mây.
Loại cây phù hợp với dáng long
Tùng la hán, sam núi (Sam hương), sanh si, lộc vừng, duối,...
7. Dáng lão
Bonsai dáng lão là một trong những dáng cây đặc biệt, mang vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc và già dặn. Thể hiện tuổi thọ, sự từng trải và phẩm chất bền bỉ của cây theo thời gian. Dáng này thường được giới chơi bonsai đánh giá cao không phải ở độ cầu kỳ mà ở chiều sâu thần, khí, cốt của cây.
Đặc điểm nổi bật
Thân cây: Già nua, sần sùi, có vết nứt nẻ, vỏ bong tróc, rêu phủ – biểu hiện của tuổi đời lâu năm.
Thế đứng: Có thể là dáng trực, xiên, hoành hoặc thác đổ, nhưng phải toát lên nét già cỗi, vững chãi, hiên ngang như một bậc trưởng lão.
Rễ cây: Nổi gân guốc trên mặt chậu, bám chắc như những móng vuốt, thể hiện sự kiên cường và gắn bó lâu dài với đất.
Cành nhánh: Thưa nhưng chắc khỏe, thường gãy khúc hoặc có những đoạn khô nhưng không chết.
Tán lá: Gọn, ít lá, không rậm rạp, thể hiện sự điềm tĩnh và thanh đạm.
Loại cây phù hợp để tạo dáng Lão
Chọn những cây có tuổi đời lâu, dễ tạo hình, vỏ xù xì: Sanh – Si (nhất là sanh cổ thụ), Duối, Tùng – Bách, Lộc vừng, me…
8. Dáng rừng
Bonsai dáng rừng là một kiểu dáng mô phỏng hình ảnh một khu rừng thu nhỏ với nhiều thân cây. Chúng mang vẻ đẹp thanh bình, tĩnh lặng, rất phù hợp để trang trí nơi thư giãn.
Đặc điểm nổi bật
Nhiều cây trên cùng một chậu: Thường gồm 5 cây trở lên (số lẻ được ưa chuộng để tạo sự tự nhiên). Các cây thuộc cùng một loài, nhưng khác kích thước (cao – thấp, to – nhỏ) để tạo vẻ sinh động.
Bố cục mô phỏng thiên nhiên: Các cây được bố trí như một rừng nhỏ thu gọn, có cây chính, cây phụ, khoảng trống tạo lối đi.
Cây chính – cây phụ: Cây lớn nhất thường được đặt hơi lệch trung tâm, làm điểm nhấn cho toàn bộ rừng. Các cây nhỏ hơn bao quanh, tạo sự liên kết và dẫn hướng ánh nhìn.
Loài cây thích hợp làm bonsai dáng rừng
Tùng, thông, bách, du, sung, bàng, cây me, cây sanh. Ưu tiên các loài cây có rễ khỏe, thân đứng, dễ tạo dáng và sống bền bỉ.
9. Dáng quái
Bonsai dáng quái là một trong những kiểu dáng độc đáo, sáng tạo và giàu cá tính nhất trong nghệ thuật bonsai. Dáng này không tuân theo bất kỳ quy tắc truyền thống cứng nhắc nào, mà nhấn mạnh yếu tố dị biệt, phá cách.
Đặc điểm nổi bật
Phi đối xứng – không theo chuẩn mực: Không giống như dáng trực, dáng xiên hay dáng đổ có bố cục rõ ràng. Bonsai dáng quái tự do và bất quy tắc.
Thân cây có hình dáng dị thường: Có thể có những đoạn thân gồ ghề, rỗ mục, rễ nổi phức tạp, thân u nần như những vết tích của thời gian.
Người chơi không chỉ làm “quái” cho lạ, mà phải thể hiện được cái hồn – thần – khí của cây.
Tán cây: Tuy ít nhưng phải được bố trí hợp lý, giữ sự cân đối thị giác.
Bộ rễ: Thường được phô ra để tăng vẻ gân guốc, dữ dằn hoặc cổ kính.
Các loại cây thường dùng làm bonsai dáng quái
Sanh, si, duối, sung, linh sam, me, khế, mai chiếu thủy, cần thăng... Ưu tiên các cây dẻo dai, nhiều u nần, dễ làm lũa và có rễ nổi.
10. Dáng lũa
Bonsai dáng lũa là một trong những phong cách độc đáo và nghệ thuật bậc nhất trong thú chơi bonsai. Chúng thể hiện vẻ đẹp của sự khắc nghiệt, tàn phai và bất khuất của cây trước thiên nhiên. Dáng này nhấn mạnh vào phần gỗ chết (lũa), kết hợp tinh tế với phần cây sống. Từ đó tạo nên sự đối lập sống – chết đầy triết lý và thẩm mỹ.
Đặc điểm của bonsai dáng lũa
Lũa – phần gỗ chết nổi bật: “Lũa” là phần thân, rễ hoặc cành cây đã chết. Chúng bị thời gian hoặc con người tạo tác làm cho khô, trắng, gân guốc. Lũa thường có hình xoắn, rỗ mục, nứt nẻ, hoặc nhẵn mịn – tùy theo ý đồ nghệ thuật.
Sự tương phản giữa phần sống và phần chết: Một phần cây vẫn sống, xanh tốt (lá, tán, rễ) đan xen với phần lũa trắng xám, khô cứng. Tạo nên hiệu ứng tương phản cực mạnh, gợi cảm giác vượt lên nghịch cảnh, sống trong cái chết.
Tính tượng hình – biểu cảm cao: Bonsai dáng lũa thường được tạo theo hình dáng các con vật, người, hay biểu tượng triết học.
Các loại cây phù hợp làm bonsai dáng lũa
Sanh, si, duối, linh sam, khế, me, tùng la hán, mai chiếu thủy... Nên chọn các cây có thân già, dễ nổi lũa hoặc từng có vết thương.
Quá trình tạo kiểu dáng bonsai đòi hỏi sự tỉ mỉ cần mẫn của nghệ nhân. Mỗi kiểu dáng đều mang trong nó vẻ đẹp, ý nghĩa riêng đậm chất nghệ thuật. Nó có thể nói lên được phần nào thế giới tinh thần phong phú của người chơi cây cảnh.
