Nguồn gốc và lịch sử nghệ thuật bonsai ở Nhật Bản
Bonsai là loại hình nghệ thuật của Nhật Bản kết hợp kỹ năng làm vườn với thẩm mỹ. Thuật ngữ "Bonsai” tạm dịch là "cây trong chậu”. Tìm hiểu về nguồn gốc và lịch sử nghệ thuật bonsai giúp bạn hiểu hơn về nét đẹp văn hóa này. Bài viết sau đây cung cấp thông tin bổ ích bạn có thể tham khảo.
Lịch sử của bonsai
Bắt nguồn từ truyền thống của cổ xưa của Trung Quốc là "Penjing”. Các nhà sư Trung Quốc coi cây cảnh như là phương pháp thực hành tâm linh khắc sâu vào tĩnh lặng. Vào khoảng thế kỷ VI, tu sĩ Phật giáo Nhật Bản đến Trung Quốc mang về thùng chứa đầy thực vật. Sau này vào khoảng thế kỷ X, tác phẩm “Utsubo Monogatari” (Câu chuyện về cái cây rỗng) xuất hiện nói về vẻ đẹp cây tự nhiên chỉ trở thành đích thực khi gần gũi với con người.
Bậc thầy thơ ca nổi tiếng Nhật Bản là Kokan Shiren có những tác phẩm vạch ra nguyên tắc thẩm mỹ trong nghệ thuật làm vườn và bonsai. Năm 1383, vở kịch nổi tiếng “Hachi no Ki” của Zeami Motokiyo đề cập đến lịch sử bonsai. Kể về nhân vật samurai nghèo đã phải hy sinh cây bonsai để làm củi sưởi ấm cho nhà sư vào một đêm mùa đông.
Ngày nay nghệ thuật bonsai ngày càng phát triển độc đáo. Trong lĩnh vực văn học, Yasunari Kawabata là người Nhật Bản đầu tiên đoạt giải Nobel nổi tiếng. Ông yêu bonsai và coi nó như biểu hiện cao nhất thẩm mỹ: "Khu vườn Nhật Bản tượng trưng cho sự rộng lớn của thiên nhiên”.
Nghệ thuật và thẩm mỹ
Khái niệm Wabi-sabi tiềm ẩn trong nghệ thuật bonsai. Wabi theo nghĩa đen có nghĩa là nghèo khổ. Nghèo ở đây không bị lệ thuộc vào của cải vật chất mà nội tâm cảm thấy hài lòng với sự đơn giản. Sabi có nghĩa là cô đơn hoặc cô độc. Sabi tồn tại trong sự không hoàn hảo, nói về bản chất phù du vô thường của sự sống.
Wabi trong bonsai phản ánh vẻ đẹp tự nhiên của cây cảnh mọc lên từ mặt đất. Wabi là cây bonsai có thiết kế không đối xứng nhưng đem lại cảm giác hài hòa. Đánh giá cao về vẻ đẹp đơn giản nhưng "không hoàn hảo” của thiên nhiên. Thuật ngữ này nhấn mạnh tới sự đơn giản, trầm lặng và tinh tế.
Bonsai tượng trưng cho điều gì?
Bonsai là biểu tượng của thiên nhiên. Một cây có thể mang lại vẻ đẹp tạo hóa ngay chính ngôi nhà của bạn. Nếu bạn sống trong thành phố lớn thì việc chứng kiến cây bonsai trưởng thành từng ngày sẽ giúp bạn cảm thấy kết nối với thiên nhiên. Khi quan sát nó thay đổi theo mùa: Xuân, hạ, thu, đông chúng ta như được nhìn thấy cả thế giới. Một số kiểu dáng cây cảnh giúp bạn nhìn thấy hình dáng núi, hang động, đại dương…
Bonsai còn là biểu tượng của vũ trụ. Nghệ thuật cảnh quan thu nhỏ trong chậu cây phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên. Nó là phần không thể thiếu của tổng thể vũ trụ. Cá thể không tách rời hay biệt lập trong vũ trụ mà được kết nối với nhau.
Bonsai Nhật Bản ngày nay - Bảo tàng nổi tiếng
Mở cửa năm 2010, bảo tàng thu hút rất nhiều người mê cây cảnh trên thế giới tham quan. Bảo tàng được bố trí sảnh đầu tiên giới thiệu về lịch sử bonsai. Khi bước vào khu vườn, bạn được chiêm ngưỡng bộ sưu tập với đa dạng kiệt tác nghệ thuật độc đáo và thú vị. Kích thước cây nhỏ gọn trong chậu khiến khách tham quan phải kinh ngạc về cách cắt tỉa khéo léo và buộc dây.
Ở Tokyo, có bảo tàng Shunkaen của bậc thầy bonsai Kunio Kobayashi. Mở cửa năm 2002 đón lượng lớn khách tới. Nơi đây mang tới bầu không khí yên bình để du khách có thể chiêm ngưỡng cây cảnh. Khu vườn xinh đẹp và ngôi nhà Nhật Bản tráng lệ. Được ngắm nhìn cây cối thay đổi theo từng mùa và bộ sưu tập cây nghìn năm tuổi. Khách được hướng dẫn viên cung cấp thông tin hiểu biết hơn về cây cảnh.
Bonsai không chỉ đơn giản là làm vườn cắt tỉa mà còn mang tính thiền định và nghệ thuật. Khi nhìn vào cây bonsai ta sẽ thấy được bàn tay công phu, kỹ năng và tâm huyết người thực hành. Bonsai gắn kết con người với thiên nhiên, mang nhiều triết lý chiêm nghiệm giá trị tinh thần.
