Nghệ thuật cây cảnh với dáng cầu độc đáo

Trong nghệ thuật bonsai, người nghệ nhân không chỉ tạo hình cho cây theo các dáng truyền thống mà còn không ngừng sáng tạo ra những dáng mới. Điều đó giúp gia tăng tính nghệ thuật và chiều sâu thiền định. Trong số đó bonsai dáng cầu, là một phong cách ít phổ biến nhưng vô cùng đặc sắc. Mô phỏng như một cây cầu nhỏ vắt qua cùng cảnh sắc thiên nhiên thu nhỏ trong chậu cảnh.

1. Bonsai dáng cầu là gì?

Bonsai dáng cầu không phải là một dáng được phân loại cụ thể. Tuy nhiên, nó là một biến thể độc đáo, thường được các nghệ nhân sáng tạo nhằm mang lại hình ảnh mới mẻ.

Bonsai dáng cầu có thể hiểu là những cây bonsai được uốn cong theo hình vòng cung. Chúng được tạo dáng như một chiếc cầu nối giữa hai điểm trong không gian chậu. Thân cây, đôi khi cả phần rễ, bò sát mặt đất hoặc được nâng lên tạo thành một vòm cong. Dưới vòm đó có thể là đá, nước, cát hoặc tiểu cảnh khác. Điều này giúp gợi lên hình ảnh một cây cầu thật sự bắc qua khe suối hoặc thung lũng nhỏ.

2. Nguồn gốc và cảm hứng

Dáng cầu được phát triển bởi các nghệ nhân phương Đông có xu hướng kết hợp bonsai với tiểu cảnh (penjing của Trung Hoa, hòn non bộ của Việt Nam). Ở đó, cây không chỉ là một thực thể sống được tạo hình, mà còn là một phần của tổng thể tiểu vũ trụ thu nhỏ. Tác phẩm mang trong mình cả triết lý nhân sinh và thẩm mỹ tự nhiên.

Cảm hứng của dáng cầu có thể đến từ hình ảnh cây cầu đá, cầu gỗ cổ kính trong các khu vườn Nhật Bản hay Trung Hoa. Một cây bonsai dáng cầu gợi liên tưởng đến sự nối liền giữa hai bờ thời gian, giữa con người và thiên nhiên.

3. Đặc điểm nhận dạng của Bonsai dáng cầu

Bonsai dáng cầu có một số đặc điểm nổi bật dễ nhận biết:

Thân cây cong theo dạng vòng cung giống một chiếc cầu. Chúng không thẳng đứng hoặc mọc chếch như các dáng thông thường.

Hai đầu cây có thể cắm xuống đất hoặc chậu, tạo thành điểm nối như hai đầu cầu.

Có thể là một cây đơn uốn cong thân, hoặc hai cây trồng đối xứng rồi uốn kết hợp thành cầu.

Không gian dưới "cầu" thường để trống hoặc tạo tiểu cảnh: như dòng nước nhỏ, đá cuội, tượng thiền, cát trắng hoặc cỏ rêu.

Tán lá thường được cắt tỉa gọn để không che mất hình dáng cầu, nhấn mạnh vào đường cong của thân.

Bonsai dáng cầu vừa thể hiện kỹ thuật uốn cây điêu luyện, vừa cho thấy sự sáng tạo vượt khỏi những quy tắc cổ điển. Đồng thời cung hướng đến một phong cách tự do nhưng vẫn tinh tế và hài hòa.

4. Ý nghĩa phong thủy và nghệ thuật

Trong văn hóa phương Đông, cầu là biểu tượng của sự kết nối, giao hòa và vượt qua chướng ngại. Nó đại diện cho hành trình, cho sự chuyển giao và cũng là hình ảnh của sự tĩnh tại trong cảnh quan thiền định.

Một cây bonsai mang dáng cầu không chỉ đẹp về hình thức mà còn mang lại cảm giác thanh bình, sự an yên và triết lý sâu sắc:

Cây cầu như dòng đời, cây cối là sự sống nối liền đôi bờ sinh – tử. Dáng cong mềm mại tượng trưng cho sự uyển chuyển, thích nghi với nghịch cảnh.

Nhiều nghệ nhân còn chọn đặt những tượng thiền, tượng người gánh nước, hoặc hòn đá nhỏ dưới phần cầu. Mục đích làm tăng thêm chiều sâu triết lý cho tác phẩm.

5. Các loại cây phù hợp để tạo Bonsai dáng cầu

Không phải cây nào cũng phù hợp để uốn theo dáng cầu. Đặc điểm yêu cầu là cây có thân mềm dẻo khi còn nhỏ. Không chỉ vậy cần có sức sống mạnh để chịu được việc uốn cong và phát triển theo hướng ngang. Một số cây thường được dùng bao gồm:

Si – Sanh (Ficus): có rễ phụ, dễ uốn, sống khỏe, thân dẻo, rất thích hợp.

Linh sam: dễ tạo tán và chịu được cắt tỉa, có dáng vươn cong đẹp.

Tùng la hán, Tùng thơm: thể hiện sự cổ kính, thanh cao.

Mai chiếu thủy: thân nhỏ, lá mảnh, mềm mại.

Sơn liễu, dâu tằm, du sam...

6. Kỹ thuật tạo dáng cầu cho bonsai

Để tạo được một cây Bridge Bonsai đẹp, người chơi cần áp dụng một số kỹ thuật uốn và chăm sóc đặc biệt:

a. Uốn thân

Khi cây còn nhỏ, dùng dây kẽm mềm hoặc dây đồng để định hình vòng cung. Uốn chậm, từng chút một để tránh gãy thân. Có thể cần cố định vào thanh gỗ uốn cong, tạo dáng vòm cố định qua thời gian.

b. Chọn chậu và nền cảnh

Dùng chậu chữ nhật hoặc tiểu cảnh non bộ có khe nước, đá để tạo sự liên tưởng. Đảm bảo khoảng không gian dưới thân cong đủ thoáng, để tôn dáng cầu.

c. Chăm sóc sau khi uốn

Cây sau khi uốn phải được chăm sóc kỹ để phục hồi. Tưới nước vừa đủ, tránh để thân uốn bị mục hoặc thối. Tỉa lá, cành thường xuyên để giữ đường nét rõ ràng.

d. Kết hợp tiểu cảnh

Có thể rải sỏi trắng, trồng cỏ rêu, đặt tượng nhỏ, hoặc tạo dòng nước nhân tạo để làm nổi bật phần "cầu".

7. Bonsai dáng cầu trong trang trí và đời sống

Bonsai dáng cầu là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn mang sự yên bình vào không gian sống hiện đại. Bạn có thể đặt một cây dáng cầu trong phòng khách, phòng trà, bàn làm việc hoặc ban công... Nó sẽ tạo nên điểm nhấn đặc biệt, vừa có tính nghệ thuật vừa mang yếu tố phong thủy tích cực.

Bonsai dáng cầu tuy không phải là dáng cây truyền thống nhưng lại thể hiện sự đổi mới và khả năng sáng tạo vô hạn. Cây bonsai dáng cầu mang đến không chỉ vẻ đẹp thị giác mà còn chiều sâu tâm linh và triết lý nhân sinh. Đồng hành với kiểu dáng này là một hành trình không vội vàng mà phải từ từ chậm rãi. Bởi nó là nghệ thuật của sự uốn mình trước thời gian, mang vẻ đẹp của sự nối kết giữa thiên nhiên và con người. Không chỉ vậy, quá khứ – hiện tại – và tương lai còn được thể hiện cùng một thời điểm trong tác phẩm.