Làng nghề bonsai Vị Khê – Nơi “hóa thân” của thời gian, kiên nhẫn và đam mê
Tại làng Vị Khê, thuộc phường Vị Khê, tỉnh Ninh Bình, những cây cảnh cổ thụ có giá trị hàng tỷ đồng không còn là điều hiếm thấy. Trải qua hơn 800 năm lịch sử, nghề trồng và tạo dáng cây cảnh Vị Khê vẫn bền bỉ tồn tại, phát triển qua bao thăng trầm, trở thành một trong những làng nghề bonsai nổi tiếng nhất Việt Nam.
Nghề bonsai truyền thống hơn 800 năm tuổi
Theo ông Nguyễn Công Khánh (sinh năm 1972) – Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh phường Vị Khê, hiện có hơn 95% hộ dân trong phường vẫn gắn bó với nghề trồng cây cảnh. Riêng tại làng Vị Khê cổ, gần như 100% hộ dân đều theo nghề này. Nhiều gia đình sở hữu những khu vườn bonsai trị giá hàng chục tỷ đồng.
Đi dọc các con ngõ nhỏ trong làng, du khách dễ dàng bắt gặp những cây sanh, tùng, sung được uốn nắn công phu, có tuổi đời hàng chục đến hàng trăm năm. Mỗi tác phẩm là một “kiệt tác sống”, mang đậm dấu ấn thời gian và bàn tay khéo léo của nghệ nhân.
Chính nhờ danh tiếng lâu đời và tay nghề tinh xảo, các tác phẩm bonsai của nghệ nhân Vị Khê luôn được giới sưu tầm săn đón. Những thương vụ mua bán cây cảnh trị giá hàng tỷ đồng diễn ra thường xuyên, khẳng định đẳng cấp của làng nghề.
Nghệ nhân Nguyễn Công Khánh – người giữ lửa cho bonsai Vị Khê
Sinh ra trong một gia đình nhiều đời gắn bó với cây cảnh, nghệ nhân Nguyễn Công Khánh đã theo nghề từ thuở nhỏ. Hiện ông sở hữu khu vườn rộng hơn 5.000 m², với hơn 200 cây, chủ yếu là sanh Nam Điền – một trong những giống cây quý được ưa chuộng nhất hiện nay.
Từ đầu năm 2025 đến nay, ông Khánh đã bán 6 tác phẩm bonsai, trong đó riêng tháng 8/2025, ông bán hai cây sanh cổ dáng “long hóa” và “trực hóa” với tổng giá trị 3 tỷ đồng.
Trước đó, năm 2018, ông từng gây tiếng vang khi bán hai tác phẩm “Tam Đa” và “Đi cùng năm tháng” với giá 9,5 tỷ đồng, tương đương khoảng 375.000 USD. Cả hai cây đều đạt huy chương vàng tại nhiều triển lãm cây cảnh lớn trên toàn quốc.
Không chỉ riêng ông Khánh, nhiều nghệ nhân khác ở Vị Khê cũng sở hữu những khu vườn khổng lồ và từng thực hiện các thương vụ trị giá hàng tỷ đồng. Gần đây, ông Nguyễn Thành Nam (sinh năm 1982) cũng bán cặp bonsai dáng “long hóa” cho một khách hàng ở Hưng Yên với giá 4,2 tỷ đồng, tiếp tục khẳng định sức hút mạnh mẽ của bonsai Vị Khê.
Nghệ thuật từ sự kiên nhẫn và niềm đam mê bất tận
Đằng sau mỗi cây bonsai triệu đô là cả một hành trình dài hàng chục năm chăm sóc, tạo dáng, cắt tỉa và định hình. Nghệ nhân Khánh chia sẻ rằng, để tạo ra một tác phẩm có giá trị, điều đầu tiên là chọn được “phôi” cây tốt – phần gốc có tiềm năng về thế dáng.
Từ đó, người thợ phải dành nhiều năm kiên trì chăm sóc, uốn từng cành, chỉnh từng rễ để cây đạt được hình dáng hoàn hảo nhất. Mỗi tác phẩm bonsai là sự kết hợp giữa tự nhiên và bàn tay con người, vừa có hồn, vừa có dáng.
“Những cây có giá hàng tỷ đồng thường đã sống gần trăm năm,” ông Khánh chia sẻ. “Như hai cây tôi bán hồi tháng 8, mỗi cây mất gần 30 năm để hoàn thiện. Nếu tính công lao động theo ngày, thật ra chẳng đáng bao nhiêu. Cái quý nhất là tình yêu và sự kiên nhẫn mà mình đặt vào đó.”
Vị Khê – nơi thời gian hóa thành nghệ thuật
Nghề bonsai ở Vị Khê, Ninh Bình không chỉ mang lại thu nhập cao mà còn là niềm tự hào văn hóa của người dân nơi đây. Những người thợ không chỉ trồng cây, họ nuôi dưỡng cái đẹp, giữ gìn tinh hoa truyền thống và chuyển giao tâm huyết qua từng thế hệ.
Ngày nay, dù công nghệ phát triển, nghệ thuật bonsai Vị Khê vẫn giữ được bản sắc riêng, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt Nam. Mỗi cây cảnh không chỉ là tài sản, mà còn là biểu tượng của thời gian, sự kiên trì và lòng đam mê.
