Kiểu dáng cơ bản bonsai me dành người bắt đầu

Cây me là loài cây dân dã quen thuộc trong đời sống người Việt. Chúng đang ngày càng được ưa chuộng trong nghệ thuật bonsai. Với thân cứng, rễ khỏe và tán lá nhỏ, cây me có nhiều ưu điểm để uốn nắn thành bonsai. Tuy nhiên, với người mới, việc bắt đầu từ đâu, tạo kiểu gì có thể gây khó khăn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách tạo dáng bonsai me cơ bản nhất tại nhà.

I. Vì sao nên bắt đầu với cây me?

Trước khi đi vào chi tiết kỹ thuật, bạn cần biết lý do vì sao me là lựa chọn tốt nhất cho người mới chơi bonsai. Me dễ trồng vì chịu nắng, chịu hạn, sống được trong đất nghèo dinh dưỡng. Me cũng dễ tạo dáng. Khi thân dẻo khi còn nhỏ, dễ uốn mà ít gãy. Me ra rễ mạnh, có thể tạo rễ lộ thiên hoặc bám đá.

Cây có lá nhỏ, ra đều, dễ tạo chi tán gọn gàng. Với những ưu điểm trên, me trở thành cây lý tưởng để học cách tạo bonsai cơ bản.

II. Dáng bonsai cơ bản phù hợp cho người mới

Bạn không cần biết quá nhiều về các trường phái bonsai Nhật Bản. Với người mới, chỉ cần chọn một trong hai kiểu dáng sau đây là đủ để khởi đầu thuận lợi:

1. Dáng trực đơn (cây đứng thẳng)

Hình dáng: Cây mọc thẳng đứng từ gốc đến ngọn, cành tán mọc đều hai bên.

Ý nghĩa: Ngay thẳng, vững vàng như người chính trực.

Lý do nên chọn: Không cần uốn cong phức tạp, dễ định hình và chăm sóc.

2. Dáng nghiêng nhẹ (xiêu đơn)

Hình dáng: Cây hơi nghiêng về một bên, tạo cảm giác mềm mại hơn.

Ý nghĩa: Mềm dẻo, linh hoạt trước gió.

Lý do nên chọn: Không quá cứng nhắc, dễ uốn khi cây còn non.

Lưu ý: Dù chọn dáng nào, bạn cũng nên bắt đầu với cây nhỏ có chiều cao khoảng 30–50cm, thân mềm và rễ khỏe.

III. Chuẩn bị dụng cụ và cây

1. Chọn cây phôi me

Bạn có thể mua cây phôi me tại các vườn ươm, tiệm bonsai hoặc tự gieo hạt:

Tuổi cây: 4 tháng – 1 năm là lý tưởng.

Thân: Thẳng, không cong gãy.

Rễ: Có nhiều rễ nhỏ tỏa đều quanh gốc.

Nếu bạn có cây me mọc hoang, cũng có thể đào lên trồng chậu, miễn rễ không bị đứt nhiều.

2. Dụng cụ cơ bản

Chậu nhựa hoặc chậu đất nung.

Đất trồng: Tơi xốp, thoát nước tốt (đất thịt pha cát + phân bò mục là đủ).

Dây đồng hoặc dây nhôm để uốn cây.

Kéo cắt cành.

Găng tay, xẻng nhỏ.

IV. Các bước tạo dáng bonsai me đơn giản tại nhà

Bước 1: Trồng cây vào chậu

Dùng chậu có lỗ thoát nước dưới đáy.

Lót một lớp sỏi mỏng, sau đó cho đất trồng.

Đặt cây me đứng thẳng (hoặc nghiêng nếu bạn chọn dáng xiêu).

Ấn chặt gốc, tưới nước nhẹ để giữ ẩm.

Bước 2: Uốn thân cây

Nếu bạn chọn dáng trực đơn:

Dùng que tre hoặc que thẳng dựng sát thân cây rồi buộc dây giữ cố định để cây không cong khi lớn. Không cần uốn dây nếu thân đã thẳng.

Nếu bạn chọn dáng nghiêng:

Dùng dây đồng quấn xoắn quanh thân, sau đó nhẹ nhàng uốn thân nghiêng sang một phía. Uốn từ từ, đừng ép cây gập mạnh sẽ bị gãy.

Mẹo nhỏ: Nếu cây me còn non và mềm, bạn chỉ cần buộc dây nhẹ và chỉnh mỗi tuần là đủ định dáng.

Bước 3: Cắt tỉa cành

Cắt bỏ các cành mọc sát gốc, hoặc mọc ngược vào thân. Giữ lại 3–4 cành chính mọc so le hai bên để sau này tạo tán. Mỗi cành dài khoảng 5–10cm là hợp lý.

Bước 4: Chăm sóc cây sau tạo dáng

Đặt cây ở nơi nắng nhẹ buổi sáng, tránh nắng gắt và mưa lớn. Tưới nước mỗi sáng, tránh tưới quá nhiều gây úng. Kiểm tra đất bằng cách ấn nhẹ ngón tay xuống, nếu còn ẩm thì chưa cần tưới.

Bón phân nhẹ mỗi tháng một lần, nên dùng phân hữu cơ để cây phát triển ổn định mà không bị sốc.

Theo dõi dây uốn: Nếu dùng dây đồng uốn thân, mỗi 2 tuần kiểm tra một lần. 

V. Cách giữ dáng cây ổn định sau thời gian dài

Khi cây me đã vào dáng, bạn cần duy trì hình dáng bằng cách:

1. Tỉa định kỳ: Mỗi 2–4 tuần tỉa bớt lá, chồi mọc sai vị trí để giữ khung cây gọn gàng. Đặc biệt lưu ý không để cành mọc vượt khỏi dáng định sẵn.

2. Cắt ngọn hợp lý: Khi cây cao hơn dáng mong muốn, bạn có thể cắt ngọn để cây dồn lực phát triển thân và cành bên.

3. Làm gọn bộ rễ: Khi cây lớn và rễ bắt đầu chật chậu, hãy thay chậu và tỉa bớt rễ dài. Đồng thời giữ lại những rễ đẹp tỏa đều quanh gốc.

4. Định hình lại nếu cần: Thỉnh thoảng, bạn có thể uốn lại thân nhẹ nếu thấy bị lệch trục do gió, trọng lực. 

VI. Một số mẹo nhỏ giúp bonsai me đẹp hơn

Tạo rễ nổi (lộ thiên):

Sau một thời gian trồng, bạn có thể bới nhẹ đất quanh gốc để lộ phần rễ ra ngoài. Me có rễ khỏe nên khi để lộ một phần rễ, cây sẽ trông cứng cáp và nghệ thuật hơn.

Chọn chậu phù hợp:

Dáng trực nên trồng chậu tròn hoặc vuông, màu nâu đất, xám nhạt hoặc men cổ.

Dáng xiêu nên trồng trong chậu chữ nhật để dễ cân đối tán và ngọn.

Trồng kèm rêu, đá nhỏ:

Để tăng vẻ tự nhiên, bạn có thể rải thêm rêu xanh hoặc vài viên đá nhỏ quanh gốc.

VII. Những lỗi thường gặp và cách xử lý

Cây nghiêng khi không cố định gốc

Nguyên nhân: Trồng không chắc gốc hoặc tưới nhiều khiến đất xốp lún.

Cách xử lý: Dùng thêm que chống hoặc buộc dây cố định thân cây vào chậu.

Dây uốn siết quá chặt làm hằn vỏ

Nguyên nhân: Không kiểm tra dây sau khi cây phát triển.

Cách xử lý: Gỡ dây ra sớm, nếu để lại sẹo có thể dùng dao lột nhẹ lớp vỏ đó (chỉ khi cây đã khỏe mạnh).

Cành tán rối, không hài hòa

Nguyên nhân: Không tỉa định kỳ, để cây mọc tự do quá lâu.

Cách xử lý: Tỉa lại toàn bộ theo bố cục 3–5 cành chính, tạo hình tam giác tự nhiên.

Rễ mọc lệch về một phía

Nguyên nhân: Đất quá chặt hoặc ánh sáng chỉ chiếu một bên.

Cách xử lý: Khi thay chậu, điều chỉnh rễ. Có thể uốn rễ non bằng dây nhẹ hoặc dùng đất gò lên phía thiếu rễ để kích thích rễ mọc thêm.

VIII. Sau bao lâu sẽ có một cây bonsai me đẹp?

Với kiểu tạo dáng cơ bản, bạn chỉ cần khoảng:

6–12 tháng để cây vào dáng rõ ràng.

1–2 năm để cây có thân già hơn, tán đẹp hơn.

3–5 năm để cây đạt độ ổn định, rễ lộ đẹp và thân mốc tự nhiên.

Như vậy, chỉ cần kiên trì và chăm sóc đúng cách, bạn hoàn toàn có thể sở hữu một cây bonsai me đẹp và đúng dáng.

Không cần quá cầu kỳ, cũng chẳng cần tốn nhiều chi phí, bạn hoàn toàn có thể tạo một cây bonsai me dáng cơ bản ngay tại nhà. Bắt đầu từ điều đơn giản, bạn sẽ dần mở ra thế giới nghệ thuật bonsai đầy sâu sắc và tinh tế. Cây me sẽ là người bạn đồng hành tuyệt vời, giúp bạn thư giãn và tập trung.