7 mẹo cho thời kỳ thay chậu cây bonsai mà bạn không nên bỏ lỡ

Thay chậu là một bước quan trọng trong quá trình chăm sóc bonsai, giúp cây được “tái sinh” với nguồn dinh dưỡng mới, rễ thông thoáng và dáng cây ổn định hơn. Tuy nhiên, nếu thực hiện không đúng cách, cây rất dễ bị sốc rễ, vàng lá hoặc ngừng phát triển.

Đặc biệt, với những người mới chơi bonsai, thời kỳ thay chậu có thể là giai đoạn nhạy cảm và nhiều rủi ro nhất. Việc chọn đúng thời điểm, chuẩn bị dụng cụ phù hợp và chăm sóc sau thay chậu đóng vai trò quyết định để cây phục hồi nhanh chóng và tiếp tục sinh trưởng mạnh mẽ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá 7 mẹo hữu ích cho thời kỳ thay chậu bonsai – những bí quyết được đúc kết từ kinh nghiệm của các nghệ nhân lâu năm, giúp bạn:

* Xác định đúng thời điểm vàng để thay chậu;

* Nắm vững cách xử lý rễ an toàn và hiệu quả;

* Biết cách chăm sóc cây sau khi thay chậu để tránh tổn thương;

* Giúp bonsai duy trì dáng đẹp, khỏe mạnh và bền vững theo thời gian.

Mẹo số 1: Chỉ nên thay chậu những cây khỏe mạnh

Nếu bạn muốn cấy ghép cây, hãy lưu ý rằng kỹ thuật này khá tinh tế và nếu thực hiện không đúng cách, nó sẽ gây áp lực cho cây, thậm chí có thể khiến cây chết. Điều đầu tiên cần lưu ý là: "Chỉ những cây bonsai khỏe mạnh mới được thay chậu."

Điều này sẽ đảm bảo cây sống sót sau khi thay chậu. Nếu cây yếu, tốt nhất không nên cấy ghép; hãy chăm sóc cây trước để cây khỏe hơn, sau đó thay chậu vào mùa thích hợp tiếp theo.

Mẹo số 2: Giữ ẩm

Trong quá trình thay chậu, điều quan trọng là phải cung cấp đủ nước cho rễ cây bonsai, giữ ẩm cho rễ để giảm thiểu sốc nhiệt và căng thẳng trong quá trình này.

Để làm điều này, bạn có thể dùng bình xịt và tưới nước cho cây thường xuyên trong khi chuẩn bị thay chậu. Nếu bạn định cấy cây ngoài trời, hãy cân nhắc đặt cây ở nơi râm mát và được che chắn gió để rễ cây ít bị ảnh hưởng nhất có thể.

Mẹo số 3: Chọn kích thước hạt đúng để thay chậu

Độ xốp của giá thể rất quan trọng, phụ thuộc vào cả kích thước hạt và loại giá thể. Đối với bonsai shohin, hãy sử dụng hạt có kích thước nhỏ nhất. Hạt nhỏ nhất khôngsẽ chỉ cho phép phát triển những rễ con nhỏ nhất, là những rễ nuôi dưỡng cây bonsai, giúp cây trưởng thành và duy trì kích thước nhỏ. Do đó, đây là những rễ chúng ta cần cho cây nhỏ. Sử dụng đất hạt trung bình khi cần sục khí và thoát nước. Tập hợp các hạt trong giá thể tạo thành một khoảng trống để giữ nước và oxy, cho phép rễ phát triển bình thường và nhanh chóng. Nó cho phép hệ thống rễ của cây bonsai phát triển từ rễ lớn thành rễ con. Nhìn chung, đất hạt trung bình được sử dụng nhiều nhất, vì nó cũng phù hợp nhất cho cây bonsai cỡ trung bình.

Bạn có thể sử dụng hạt thô làm lớp thoát nước cho cây cảnh rất lớn hoặc trộn với xơ dừa và than bùn cho cây Yamadoris lớn.

SHOHIN = Đây là thuật ngữ tiếng Nhật dùng để chỉ những cây bonsai cao dưới 22 cm.

Mẹo số 4: Chọn đất nền kỹ lưỡng

Trong hỗn hợp đất nền bonsai, luôn có đất "nền". Đây là loại đất có tỷ lệ cao nhất trong hỗn hợp. Ví dụ: nếu bạn sử dụng 60% Akadama, 10% Kyriuzuna và 20% Pomice làm hỗn hợp. Đất nền của hỗn hợp này là Akadama, vì nó có tỷ lệ cao nhất.

Nếu bạn mới bắt đầu và không có nhiều thời gian tưới nước cho cây, tôi khuyên bạn nên sử dụng Terrabonsai làm đất nền. Loại đất này phù hợp với mọi loại cây và sẽ giúp giữ ẩm tốt hơn.

Nếu bạn đã có kinh nghiệm và muốn thực hiện bản phối, hãy nhớ rằng;

Đối với cây lá kim, đất cơ bản nên là "Kiryuzuna", vì độ cứng và hàm lượng sắt của nó rất tốt cho họ thực vật này.

Đối với các loài cây ưa axit (đỗ quyên, hoa đỗ quyên, hoa dành dành, hoa mộc lan), đất nền phải có tính axit, đó là lý do tại sao chúng tôi sử dụng Kanuma.

Đối với các loài khác, Akadama hoặc Terrabonsai là loại đất cơ bản rất tốt.

Mẹo số 5: Luôn chắc chắn cây bonsai của bạn

Hãy nhớ rằng chúng ta đã loại bỏ rễ cái khỏi cây bonsai, do đó, bạn phải buộc nó bằng dây thép để nó cố định trong chậu và không bị xê dịch. Bằng cách này, rễ cây sẽ không bị gãy do rung động hoặc chuyển động của cây.

Mẹo số 6: Nên cắt rễ nào và theo tỷ lệ nào?

Rất đơn giản:

Nếu rễ cây của bạn rất to và dài, chỉ cần cắt đi một phần ba. (Lần thay chậu tiếp theo, bạn sẽ cắt đi một phần ba nữa.)

Nếu có nhiều rễ con, hãy cắt nhỏ hơn một phần ba kích thước của chúng.

Nếu bạn thấy rễ mềm khi chạm vào hoặc có màu xám đen và có mùi hôi, hãy cắt bỏ vì nó đã bị thối.

Yamadori là cây được khai thác từ môi trường tự nhiên. Lưu ý rằng việc thu thập cây từ tự nhiên phải được sự cho phép của cơ quan lâm nghiệp của mỗi quốc gia và chủ sở hữu đất. Rễ cái là rễ có chức năng cố định cây xuống đất và mọc hướng xuống dưới, giữ cho cây đứng vững.

Mẹo số 7: Giúp rễ cây phục hồi nhanh chóng

Để đạt được điều này, bạn có thể thực hiện một số điều sau:

Đối với tất cả các loại cây (trừ cây ưa axit), bạn có thể thêm một ít than củi. Điều này sẽ giúp duy trì độ pH trung tính của đất và tạo ra môi trường lành mạnh hơn cho rễ cây.

Sử dụng phân bón chuyên dụng cho cây ghép như Biogold-classic (được thiết kế đặc biệt để trộn vào giá thể) hoặc Vitabonsai (chất kích thích cho cây yếu hoặc trong giai đoạn sau khi ghép) để tạo điều kiện cho rễ cây hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết một cách nhẹ nhàng, trực tiếp và hiệu quả hơn.

Sau khi cấy, hãy đặt cây ở nơi có đủ ấm và ánh sáng (nhưng không phải ánh nắng trực tiếp). Nhiệt độ thích hợp sẽ giúp rễ cây hoạt động nhanh hơn và phục hồi tốt hơn.

Sau khi thay chậu, hãy chú ý tưới nước cẩn thận.

Kết luận – Thay chậu đúng cách, nuôi dưỡng sức sống bền lâu cho bonsai

Thay chậu không chỉ là việc di chuyển cây sang nơi ở mới, mà còn là quá trình tái tạo sức sống cho bonsai. Khi thực hiện đúng kỹ thuật, đúng thời điểm và kết hợp cùng những mẹo nhỏ nhưng hiệu quả, cây sẽ nhanh chóng phục hồi, phát triển mạnh mẽ và giữ dáng đẹp qua nhiều năm.

Hãy luôn nhớ rằng, mỗi cây bonsai đều có nhịp sống riêng. Việc quan sát kỹ lưỡng, chăm sóc cẩn thận và thấu hiểu từng phản ứng của cây chính là chìa khóa giúp bạn thành công. Dù là người mới bắt đầu hay nghệ nhân kỳ cựu, sự kiên nhẫn và tinh tế trong từng thao tác luôn là yếu tố quyết định để cây đạt được vẻ đẹp tự nhiên và hài hòa nhất.