5 trường phái phổ biến của nghệ thuật bonsai Trung Quốc

Tại Trung Quốc có rất nhiều trường phái bonsai, mỗi trường phái lại có một cách thể hiện đặc trưng khác nhau, chỉ những người cực am hiểu mới có thể thấu đạt được.

Rất ít người biết rằng bonsai không chỉ có nguồn gốc từ Nhật Bản mà còn có xuất xứ từ Trung Quốc. Tác phẩm bonsai đầu tiên được tìm thấy từ tranh điêu khắc trên tường hành lang dẫn đến mộ hoàng tử Zhang-huai trong thời nhà Đường (từ năm 618 đến năm 907). Sau khi nghệ thuật bonsai được nhân rộng ở Nhật Bản, người dân ở xứ sở mặt trời mọc đã phát triển chúng thành một phong cách riêng và phổ biến trên toàn thế giới.

Sự khác biệt giữa bonsai Nhật Bản và Trung Quốc nằm ở vẻ đẹp thẩm mỹ, địa lý, nguồn gốc cây cảnh và sự tập trung vào không gian xung quanh. Bonsai Trung Quốc đã thu hút bản chất và tinh thần thiên nhiên thông qua sự tương phản. Giá trị nghệ thuật của bonsai Trung Quốc cũng không kém phần quan trọng như thơ ca, thư pháp, tranh vẽ và nghệ thuật làm vườn.

Hiện nay, tại Trung Quốc hình thành hơn 10 trường phái bonsai khác nhau, mỗi cách trồng, chăm sóc và tạo dáng cho cây lại mang một nét đặc trưng riêng, trong đó có 5 trường phải bonsai tiêu biểu:

Trường phái Thượng Hải

Nếu theo phong cách này, bonsai được trồng ở nhiều kích thước khác nhau, từ lớn đến siêu nhỏ, có loại được chăm sóc từ khi còn non, có loại khai thác từ rừng. Các loại cây rất đa dạng và hầu hết được uốn tỉa theo phong cách “bó thô cắt nhỏ”. Bằng cách bó các nhánh chính lại với nhau bằng giàn thép, sau khoảng 1 năm, chúng được gỡ ra và sử dụng các kỹ thuật cắt tỉa. Sau cùng, cây sẽ có dáng cong tự nhiên và các tán lá được phân bổ đều và cân đối. Bonsai của trường phái Thượng Hải mang lại cảm giác thoải mái, với đường nét rõ rệt và sự biến hóa phong phú như trong tranh vẽ.

Trường phái Quảng Đông

Trường phải này ưu tiên sự tự nhiên và quyến rũ đặc trưng. Các nghệ nhân bonsai sử dụng phong cách “nhấp nhô chập chùng” để thực hiện kỹ thuật cắt tỉa. Kỹ thuật này tạo ra tỉ lệ cành và lá phù hợp, với sự chú trọng vào đường cong của rễ, thân và cành cây. Tuy bị can thiệp bằng tay người, cây vẫn giữ được dáng vẻ tự nhiên và mộc mạc.

Trường phái Tứ Xuyên

Trường phái Tứ Xuyên ấn tượng bởi sự chặt chẽ và quy tắc đa dạng. Khi cây còn nhỏ, thân và cành được uốn cong theo nhiều cách khác nhau, tạo nên cấu trúc không gian đa dạng. Phong cách này sử dụng kỹ thuật buộc dây và uốn cong các cành cây thành các vòng xoắn tạo nên nhịp điệu độc đáo, thường kết hợp với bộ núi nhỏ và đá.

Trường phái Tô Châu

Trường phái Tô Châu là trường phái tiêu biểu của vùng Giang Tô. Phong cách này sử dụng cây làm trung tâm, đặc biệt là cây khai thác từ trong rừng. Kỹ thuật ghép cành được sử dụng để cây phát triển theo ý muốn. Trong quá trình tạo dáng, việc quấn là chính và cần mất nhiều thời gian để hoàn thành. Tuy nhiên, gần đây, Tô Châu đã phá bỏ quy tắc này và tập trung vào việc cắt tỉa và quấn cây.

Trường phái Dương Châu

Dương Châu đại diện cho vùng Bắc Giang Tô, với đặc điểm sử dụng kỹ thuật quấn dây để tạo hình từ khi cây còn non. Cành cây được uốn cong như rắn, thân rễ có dạng xoắn lại, các tán lá được tỉa trông như những đám mây mỏng. Trong chậu, cây thường được trang trí bằng sỏi để tăng tính tự nhiên. Ngoài ra, bonsai Dương Châu còn có một kiểu khác là thủy hạn, trong chậu có cả đất và nước tạo nên một khung cảnh thiên nhiên thu nhỏ.